Sallust, Catilinae Coniuratio 33,1–4

Der Patrizier Gaius Manlius muss sich im Jahre 63 v. Chr. für seine Mitwisser- und Mittäterschaft an der Catilinarischen Verschwörung verantworten. Der misslungene Putschversuch des Catilina, mittels dessen der römische Politiker die Macht hatte an sich reißen wollen, war kurz zuvor u.a. durch tatkräftiges Mitwirken Ciceros vereitelt worden. Nun sendet Mitverschwörer Manlius, der sich unterdessen – wie die meisten Anhänger Catilinas – nach Gallien zurückzuziehen suchte, einen Boten an Konsul und Senat, um seine Motive darzulegen. Es sollte ihm jedoch nicht viel nützen: Im Jahre 62 v. Chr. fiel Manlius nebst des Revolutionsführers Catilina in der Schlacht von Pistoria.

 

1 Déōs hóminēsque testā́mur, imperā́tor, nos árma néque cóntra pátriam cēpísse néque quō perī́culum áliīs

facerḗmus, sed úti córpora nóstra ab iniū́riā tū́ta fórent, qui míserī, egéntēs violéntiā atque crūdēlitā́te faenerātṓrum

plērī́que pátriae, sed ómnēs fámā átque fortū́nīs expértēs súmus.

néque quóiquam nóstrum lícuit mṓre maiṓrum lḗge ū́tī néque āmíssō pātrimṓniō lī́berum córpus habḗre: tanta

saevítia faenerātṓrum átque praetṓris fúit.

2 sáepe maiṓrēs vóstrum, misérti plḗbis Rōmānae, dēcrḗtīs súīs inópiae éius opitulā́tī sunt, ac novíssumē memóriā

nostrā própter magnitū́dinem áeris aliēnī voléntibus ómnibus bónis argéntum áere solū́tum est.

3 sáepe ípsa plēbs, aut dominándī stúdiō permṓta aut supérbiā magistrā́tuum, armā́ta ā pátribus secéssit.

4 at nōs nōn impérium néque dīvitiās pétimus, quā́rum rḗrum causā bélla átque certā́mina ómnia inter mortā́līs sunt, sed lībertā́tem, quam nḗmo bónus nísi cum ánimā símul āmíttit.